કેટલાક કહેવાતા મુસલમાનો, તેમના સ્વભાવ પ્રમાણે, એહલેબૈત (અ.મુ.સ.)ના દરેક સદગુણને રદીયો આપવા ઉતાવળ કરે છે. ત્યારે તેમાં સૌથી વધુ પ્રચલિત હોય તેવા કોઈ સદગુણને તદ્દન રદ કરી શકતા નથી તો પછી તેઓ ‘જો સમજાવી ન શકો તો ગુંચવી નાખો’ના સિધ્ધાંતનો સહારો લે છે. આવો જ એક સદગુણ ઈ. હુસૈન બીન અલી (અ.સ.)થી સંબંધિત છે જેને તેઓ સૈયદુશ્શોહદાના બદલે માત્ર સૈયદ તરીકે સંબોધે છે. આ કહેવાતા મુસલમાનો માટે એ ગમતી વાત નથી કે ઈમામ હુસૈન (અ.સ.)ને સૈયદુશ્શોહદા તરીકે સંબોધન કરવામાં આવે. તેથી તેઓ એવી વ્યકિતઓને તલાશ કરે છે જેઓ આ વિશેષણતા (સૈયદુશ્શોહદા)થી સંબંધિત હોય. જેથી ઈમામ હુસૈન (અ.સ.)ની મહત્તાને નકારી શકાય અથવા ઓછામાં ઓછું તેમની મહાનતા, સદગુણો અને શહીદીને ઘટાડી શકાય. તેઓએ ઈતિહાસમાંથી આવી એક વ્યકિતને શોધી છે જેનું નામ હઝરત હમઝા બીન અબ્દુલ મુત્તલીબ છે, જે પયગમ્બર (સ.અ.વ.)ના કાકા હતા. હઝરત હમઝા બીન અબ્દુલ મુત્તલીબનું ઈસ્લામમાં સ્થાન: હઝરતે હમઝાની શુરવીરતા, ઈસ્લામ માટે કુરબાની અને ઈસ્લામની મદદ અંગે કોઈ શંકા નથી. જંગે ઓહદમાં અલ્લાહની રાહમાં સર્વશ્રેષ્ઠ કુરબાની માટે તેમને સૈયદુશ્શોહદાનો લકબ આપવામાં આવ્યો તેમની શહાદતે પયગમ્બર (સ.અ.વ.)ને ખૂબજ દુ:ખી કર્યા જે અગાઉ કયારેય મુસલમાનોએ જોયું ન હતું. આપ (અ.સ.) એ બાબતે વધુ દુ:ખી હતા કે મુસલમાનો તેમના સગાવ્હાલાઓ કે જે ઓહદમાં મૃત્યુ પામ્યા હતા તેઓ ઉપર ગમ કરતા હતા પણ કોઈ હ. હમઝા (અ.સ.)નું ગમ મનાવતું ન હતું. આ બાબતે રસુલે ખુદા (સ.અ.વ.)એ બની હાશીમની ઔરતોને ઉત્તેજન આપ્યુ કે તેઓ જનાબે ફાતેમા ઝહરા (સ.અ.)ની આગેવાનીમાં હઝરત હમઝા (અ.સ.)ની કબ્રની નિયમિત ઝિયારત (મુલાકાત) કરે. (તારીખે તબરી ભાગ-7, પાના 137 (અંગ્રેજી), શૈખ અબ્દુલ હક્ક મોહદ્દીસે દહેલવીની મદારીજ અન્નબુવ્વહ, ભાગ-2, પાના 179 (ઉર્દુ) આમ છતાં ઈતિહાસના સૌથી ઓછા અભ્યાસુ વ્યકિત માટે પણ એ સ્પષ્ટ છે કે હઝરત હમઝા (અ.સ.)ને એટલા માટે આગળ કરવામાં આવે છે કે ઈમામ હુસૈન ઈબ્ને અલી (અ.સ.)ના સ્થાનને નીચું કરી શકાય. બધા જ ઈતિહાસકારોએ એકમતે નોંધ્યું છે કે હઝરત હમઝા (અ.સ.) ને હબશીએ શહીદ કર્યા જે હિન્દનો ગુલામ હતો અને હિન્દ મોઆવીયાની માં અને અબુ સુફીયાનની પત્નિ હતી. તેણે હઝરતે હમઝા (અ.સ.)નું દિલ ચાવીને તેના જંગલી અને ક્રુરતા ભર્યા સ્વભાવ અને પયગમ્બર (સ.અ.વ.) અને બની હાશીમ પ્રત્યે ઘૃણાની સાબિતી આપી. આમ તેણીને ‘હિન્દ-કલેજુ ચાવનાર’નું બિરૂદ મળ્યું અને જ.હમઝા સૈયદુશોહદાની શહાદતની સાથે, જ. હમઝા (અ.સ.)ને કત્લ કરવાના કારણે તણીને પણ યાદ કરવામાં આવે છે. હમણાના મુસલમાનો ત્યાં સુધી (કહેવા લાગ્યા છે) કે મોઆવીયાને હિંદના પુત્ર હોવાનું ગૌરવ હતું!!! અય સમજદારો, બોધ ગૂહણ કરો! અગાઉના મુસલમાનોએ જ. હમઝા (અ.સ.)ની કબ્ર ઉપર બાંધકામ કર્યું હતું એ બાંધકામને હેજાઝના શાસકોએ તોડી પાડયું. સ્પષ્ટ રીતે આ મુસલમાનો હઝરત હમઝાની કુરબાનીને માન્ય રાખે છે અને તેમને બીજા સહાબીઓ જેવા જ સમજે છે જેઓ પયગમ્બર (સ.અ.વ.)ને જોવાનું સદભાગ્ય પામ્યા હતા. જનાબે જઅફર બીન અબી તાલિબ (અ.સ.)નું ઈસ્લામમાં સ્થાન: ઈસ્લામ અને પયગમ્બર (સ.અ.વ.)ની રાહમાં કુરબાનીની ચર્ચા જઅફર બીન અબી તાલિબ (અ.સ.)ની ચર્ચા વગર અધુરી છે. બીજા એક સૈનિક કે જેને સૈયદુશ્શોહદા તરીકે યાદ કરવામાં આવે છે. જનાબે જઅફર બીન અબી તાલિબ (અ.સ.) જંગે મવતામાં શહીદ થયા જ્યાં મુસલમાનોની સંખ્યા ઘણી વધારે હતી. તેઓ અલમબરદાર હતા અને અલ્લાહ અઝઝ વ જલ્લ અને પયગમ્બર (સ.અ.વ.) માટે પોતાનું જીવન આપ્યું, તેમના બન્ને હાથ કલમ થયા પછી અલ્લાહે તેમને તેના બદલામાં હાથો અને પાંખો આપી જેના વડે તેઓ જન્નતમાં ફરીશ્તાઓ સાથે ઉડે છે. જઅફર (અ.સ.) નીચેની કુરઆનની આયતનું જીવંત ઉદાહરણ છે: ‘અને જે લોકો અલ્લાહની રાહમાં મારયા ગયા છે તેમને હરગિજ મરણ પામેલા સમજો નહિ; બલ્કે તેઓ પોતાના પરવરદિગાર પાસે જીવતા હોય (ઉત્ત્તમ) રોજી મેળવે છે.’ (સુ. આલે ઈમરાન 3:169) જે લોકો મૃત્યુ પામેલાઓને નિર્જીવ અને બિન ઉપયોગી સમજે છે, તેઓજ હઝરત હમઝા (અ.સ.) અને જનાબે જઅફર (અ.સ.) જેવા મહાન શહીદોના પ્રયત્નોને હલકા કરે છે અને તેમનો તેમના પ્રત્યેનો પ્રેમ અને આદરનો દાવો એ તેમના તૌહીદના નારા જેવા જ ખોખલો લાગે છે. ઈમામ હુસૈન (અ.સ.) જ. હમઝા (અ.સ.) અને જ. જઅફર (અ.સ.)ને કઈ રીતે યાદ કરે છે? જો આ મુસલમાનો જ. હમઝા (અ.સ.)ના સાચા ચાહક હોવાનો દાવો કરે છે અને તેમને સૈયદુશ્શોહદાનું માન આપે છે તો તેમના માટે એ જાણવું રસપ્રદ રહેશે કે ખુદ ઈમામ હુસૈન (અ.સ.)એ તેમને આશુરાના દિવસે કઈ રીતે યાદ કર્યા હતા. પરંતુ તેથી યઝીદના સૈનિકો ઈમામ હુસૈન (અ.સ.) ઉપર હુમલો કરવાથી તેમને અને તેમના અસ્હાબોને કત્લ કરવાથી ન અટકાયા અને આ બાબતે પયગમ્બર (સ.અ.વ.)ને હમઝા (અ.સ.)ની શહાદત કરતા વધુ ગમગીન કયા. જો આ મુસલમાનો જ. હમઝા (અ.સ.)ને આટલું બધું માન આપતા હોય, તો શું તેઓ એ બાબત સમજાવી શકશે કે, શા માટે જ. હમઝા (અ.સ.) સાથેનો સંબંધ ઈમામ હુસૈન (અ.સ.)ના જીવનને બચાવવા માટે પુરતો ન થયો? ઓછામાં ઓછું આજે કઈ ચીજ તેમને યઝીદને વખોડતા અને ઈમામ હુસૈન (અ.સ.)ની પ્રશંસા કરતા રોકે છે? તેમનો યઝીદ પ્રત્યેનો ઉંચો આદર હમઝા (અ.સ.)નું અપમાન છે. ખાસ એ કારણે કે યઝીદની દાદી હિન્દ જ. હમઝા (અ.સ.)ને શહીદ કર્યા હતા. યઝીદે જ.હમઝા (અ.સ.)ને કઈ રીતે યાદ કર્યા: એ યોગ્ય છે કે વાંચકોનું ધ્યાન તે અંગે ધ્યાન દોરીએ કે જ. હમઝા (અ.સ.) પ્રત્યે અને બની હાશીમના એ લોકો કે જેઓ બદ્ર અને ઓહદની જંગમાં શહીદ થયા તેમના અંગે યઝીદનો શું અભિપ્રાય હતો. કાઝી સનાઉલ્લાહ પાણીપતી (મૃત્યુ હી.સ. 1225)
خلافتِ شیخین کو ماننے والے سیاسی شیعہ بالمقابل عقیدتی امامی شیعہ
آج کل سپاہ صحابہ اور دیگر ناصبی لوگوں کی جانب سے بہت سننے میں آتا ہے کہ شیعوں نے حضرت علی، حضرت حسن، حضرت حسین اور اہل بیت کے دیگر آئمہ کا ساتھ نہ دیا یا انہیں قتل کر دیا اور اس سلسلے میں تاریخ کی کچھ کتابوں سے حوالاجات بھی پیش کر دئے جاتے ہیں لیکن سپاہ صحابہ کے مکار ناصبی صرف عام لوگوں کو ہی بیوقوف بنا سکتے ہیں، ہم شیعانِ اہل بیت کے سامنے ان باتوں اور ایسے حوالاجات رکھنے کی ان کی کبھی ہمت نہیں ہوگی کیونکہ وہ جانتے ہیں کہ ہم اس تاریخی حقیقت سے نا آشنا نہیں کہ پچھلے زمانے میں شیعہ ہونے کا وہ مطلب نہیں تھا جو آج ہے ، اُس وقت تو سب ہی کو بشمول جنہیں آج سنی کہا جاتا ہے ، شیعہ ہی کہا جاتا تھا۔ اب سوال یہ ہوتا ہے کہ اس وقت کے کس شیعہ گروہ نے وہ حرکات کیں جن کا الزام ناصبی حضرات آج کل کے شیعوں پر لگا رہے ہیں۔ بس اگر یہ بات سمجھ میں آگئی تو سارا مسئلہ ہی حل ہو جائیگا اور سپاہ صحابہ جیسے ناصبیوں کے مکروہ چہرے عیاں ہو جائینگے اور جو انشاء اللہ ہم اس آرٹیکل میں کرینگے۔
انصار ویب سائٹ کے مصنف کی پیٹ میں بھی کچھ ایسا ھی درد اٹھا
اس بات کا بھی خدشہ ہے کہ جن لوگوں نے سیدنا حسین کی مدد نہیں کی انہیں غیر شیعہ کہا جائے۔ جعفری لکھتا ہے
'ان میں سے جنہوں نے امام حسین کو کوفہ بلایا اور پھر وہ 1800 جو امام حسین کے نمائندمسلم بن عقیل کی خدمت میں آئے وہ تمام مذہبی اعتبار سے شیعہ نہیں تھے بلکہ سیاسی بنیاد پر علی کے گھرانے کے حمائتی تھے۔ یہ ایک فرق جو قدیم شیعہ تاریخ جاننے کے لئے واضح طور پر ذہن نشیں کر لینا چاہئے'
سید نا حسین کا ساتھ چھوڑنے والوں کو گھرانہِ علی کے پیروکاروں سے الگ رکھنے کا جعفری کا مقصد عیاں ہے۔ وہ اس حقیقت پر شرم سار ہے کہ یہ شیعہ ہی تھے جنہوں نے اپنے امام کو بغاوت کی قیادت کرنے کے لئے دعوت دی اور پھر ان کی مدد نہ کی۔ ہم جس چیز پر جعفری کے مذہبی اور سیاسی پیروکاروں میں فرق کرنے کو رد کرتے ہیں وہ یہ ہے کہ خود سید نا حسین نے کوفیوں کو ایک سے زیادہ مرتبہ اپنا شیعہ کہا۔ یہ عجیب بات ہے کہ شیعہ کوفہ کو اپنا نہیں تسلیم کرتے لیکن اپنی پہچان تحریک توابین کے ساتھ کرنے میں فخر محسوس کرتے ہیں۔ تحریکِ توابین کی ابتداء میں کی گئی تقاریر سے یہ واضح ہے کہ یہ وہی لوگ تھے جنہوں نے سید نا حسین کو آنے کی دعوت دی اور بعد میں ان کا ساتھ چھوڑ دیا۔ اس سلسلے میں ان کا یہی نام ان کی ندامت کو ظاہر کرتا ہے۔ شیعوں کی جانب سے سید نا حسین کا ساتھ نہ دینے کے گناہ سے دور رہنے کی کوشش اور کچھ نہیں بس ایک ضعیف کوشش ہے۔
جیسا کہ ہم نے پہلے ذکر کیا، اہل سنت کو یہ نام تو بہت بعد میں ملا، جس زمانے کا ناصبی مصنف نے ذکر کیا اُس دور میں تو سب کو شیعہ ہی کہا جاتا تھا جن میں آج کل کے اہل سنت بھی شامل تھے لہذا ناصبی مصنف جب پچھلےدور کا ذکر کرے تو واضح کرے کہ وہ کس شیعہ گروہ کی بات کرتا ہے؟ معروف شیعہ مخالف اسکالر محدث شاہ عبد العزیز دہلوی نے بھی تصدیق کی ہے کہ اُس وقت تمام مسلمان شیعہ ہی کہلائے جاتے تھے۔
" اور یہ بھی جاننا چاہئے کہ شیعہ اولیٰ کہ فرقہ سنیہ و تفضیلیہ ہر دو کو شامل ہے پہلے شیعہ کے لقب سے مشہور تھا اور جب غلاۃ ، روافض ، زیدیوں اور اسماعیلیوں نے یہ لقب اپنے لئے استعمال کیا اور عقائد و اعمال میں ان سے شر و قباح سرزد ہونے لگے تو حق و باطل کے مل جانے کے خطرہ سے فرقہ سنیہ اور تفضیلیہ نے اپنے لئے اس لقب کو ناپسند کیا اور اس کی جگہ اھل ِ سنت وجماعت کا لقب اختیار کیا
تحفہ اثنا عشری (اردو) ، صفحہ 16 ، نور محمد کتب خانہ ، آرام باغ کراچی
آج کل اثنا عشری یا امامی اہل تشیع ماضی میں "رافضی" کے نام سے جانے جاتے تھے۔ شیعہ کے لفظی معنی ہیں "گروہ" یا "حامی"۔ چونکہ اہلِ کوفہ نے جنگِ جمل و صفین میں علی ابن ابی طالب کا ساتھ دیا، اس لیے انہیں خالصتاً سیاسی معنوں میں"علی کا شیعہ" کہا جانے لگا یعنی حضرت علی کا حامی یا حضرت علی کا گروہ۔ اسکے مقابلے میں معاویہ کی فوج کو "شیعانِ معاویہ" یا پھر"شیعانِ عثمان" بھی کہا جاتا تھا۔ لیکن ان سیاسی شیعانِ عثمان یا شیعانِ علی کے علاوہ لفظ شیعہ کا استعمال ایک اور گروہ کے لئے بھی ہوتا تھا جو کہ اہل بیت علیہم السلام کا مذہبی اور عقیدتی معنوں میں سچا پیروکار تھا اور انہیں اللہ کی جانب سے براہ راست مقرر کردہ امام و خلیفہ بلافصل مانتا تھا اور جسے آج دنیا شیعہ اثنا عشری یا امامی شیعہ کے نام سے جانتی ہے، جنہوں نے کبھی بھی شیخین {یعنی حضرت ابوبکر و عمر} اور حضرت عثمان کی خلافت کو تسلیم نہیں کیا جبکہ دیگر شیعہ گروہ جن کا اوپر ذکر ہوا وہ ایسا کرتے تھے لہٰذا آج یہ لوگ اہلِ سنت و الجماعت کے نام سے جانے جاتے ہیں۔
آجکل جس مذہبی و عقیدتی گروہ کو 'مامی شیعہ' کہا جاتا ہے، انہیں ماضی میں عثمانیوں کی طرف سے مذھبی معنوں میں 'رافضی' کہا جاتا تھا جبکہ لفظ 'شیعہ' سیاسی معنوں میں ہر اُس شخص کے لیے استعمال ہوتا تھا جو کہ فوجِ معاویہ کے خلاف فوجِ علی میں شامل تھا، یا جس نے معاویہ کے خلاف علی ابن ابی طالب (ع) کی حمایت کی حالانکہ مذہبی طور پر وہ شخص شیخین (پہلے دو خلفاء) کی خلافت کو جائز و برحق مانتا تھا۔ لیکن وقت کے ساتھ ساتھ لفظ شیعہ کا یہ سیاسی استعمال ختم ہوتا گیا اور صرف مذہبی گروہ باقی رہ گیا جو اپنے آپ کو مستقل 'الشیعہ' کہتا رہا اور شیخین کی خلافت کو ماننے سے انکار کرتا رہا، جبکہ اُسکے مخالف اُسے 'رافضی' کہتے رہے۔
ناصبی حضرات کی جانب سے سیاسی شیعت کے وجود کا انکار
ناصبی حضرات ابھی تک اس بات کے انکاری ہیں کہ شیخین کی خلافت ماننے والوں کو ماضی میں کبھی شیعہ بھی کہا جاتا تھا۔ انکے اس دعویٰ پر حیرت ہے کیونکہ حقیقتِ حال یہ ہے کہ ان سیاسی شیعوں کا وجود کئی سو سالوں تک رہا ہے۔ مگر پھر بھی آج اگر سپاہ صحابہ جیسے نجس ناصبی ان سیاسی شیعوں کے وجود کے منکر ہیں، تو اسکی وجہ یہ ہے کہ اگر وہ اپنے ماننے والوں کو ان سیاسی شیعوں کی اصل حقیقت سے آگاہ کر دیں تو کوئی بھی اُنکے اس پروپیگنڈے پر توجہ نہیں دے گا کہ امامی شیعوں نے حسین (ع) کو قتل کیا ہے، لہٰذا وہ اپنی شیعہ دشمنی کی دکان مسلسل چلاتے رہنے کی غرض سے اس تاریخی حقیقت سے اپنے پیروکاروں کو آگاہ نہیں کرتے۔
آئیے اب ہم ثابت کرتے ہیں کہ ان خلافتِ شیخین کو ماننے والے سیاسی شیعوں کا وجود مولا علی (ع) کے دور سے شروع ہو کر کئی سو سال تک جاری رہا۔ شاہ عبد العزیز دہلوی اپنی مشہور شیعہ مخالف کتاب میں لکھتے ہیں:
سب سے پہلے وہ مہاجرین و انصار اور تابعین اس لقب شیعہ سے منقلب تھے جو ہر پہلو میں حضرت مرتضیٰ کی اطاعت و پیروی کرتے تھے اور وقت ِ خلافت سے ہی آپ کی صحبت میں رہے ، آپ کے مخالفین سے لڑے اور آپ کے امر و نواہی کو مانتے رہے۔ انہی شیعہ کو مخلصین کہتے ہیں۔ ان کے اس لقب کی ابتدا 37 ہجری سے ہوئی